“ตั๋วสัญญาใช้เงินโดยมีธนาคารอาวัล” (ตั๋วเงินอาวัลโดยธนาคาร) คืออะไร

การซื้อ “ตั๋วสัญญาใช้เงินโดยมีธนาคารอาวัล” ถูกต้องตามกฏหมายหรือไม่

การซื้อ “ตั๋วสัญญาใช้เงินโดยมีธนาคารอาวัล” หมายถึง การซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินประเภทที่มีธนาคารรับรองความปลอดภัยของเงินต้นในอัตราร้อยละ ๑๐๐ ซึ่งธนาคารตกเป็นลูกหนี้ชั้นต้นตามกฏหมาย

ประกาศของธนาคารแห่งประเทศไทย

การซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินโดยมีธนาคารอาวัล ถูกต้องตามกฎหมาย โดยอ้างอิงประกาศของธนาคารแห่งประเทศไทย ที่ สนส. ๒๒/๒๕๕๕ เรื่องหลักเกณฑ์การกำกับลูกหนี้รายใหญ่ (Single Lending Limit) ข้อ ๕.๑.๔ ระบุว่า ตั๋วเงินที่มีคุณภาพ มีลักษณะดังต่อไปนี้ (๑) ได้รับการรับรองหรือรับอาวัล โดยสถาบันการเงินอื่นในประเทศ หรือ สถาบันการเงินของรัฐที่มีกฎหมายเฉพาะจัดตั้งขึ้นในประเทศ กล่าวคือ ตั๋วสัญญาใช้เงินที่ออกโดยผู้ใดก็ตาม เมื่อธนาคาร หรือ สถาบันการเงินเข้ารับอาวัลตั๋วเงินนั้นแล้ว ตั๋วเงินฉบับนั้นจะถูกจัดประเภทเป็น “ตั๋วเงินที่มีคุณภาพ” ซึ่งเป็นตั๋วเงินที่อยู่ในเกรดสูงที่สุดมีความปลอดภัยสูงที่สุดตามประกาศของธนาคารแห่งประเทศไทย และในข้อ ๕.๒.๖ หลักเกณฑ์การนับลูกหนี้ตั๋วเงิน (๑) กรณีเป็นตั๋วเงินที่มีคุณภาพที่ได้รับการรับรอง หรือรับอาวัล โดยสถาบันการเงินอื่นในและต่างประเทศ สถาบันการเงินของรัฐที่มีกฎหมายเฉพาะจัดตั้งขึ้นทั้งในและต่างประเทศ หรือธนาคารเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศ (MDBs) ให้นับผู้รับรอง หรือรับอาวัลเป็นลูกหนี้ ดังนั้น ในกรณีนี้ธนาคารในประเทศที่รับอาวัลตั๋วสัญญาใช้เงินจะตกอยู่ในสถานะ “ลูกหนี้” และต้องชำระหนี้ตามกฎหมาย กล่าวคือ เมื่อธนาคารรับอาวัลตั๋วสัญญาใช้เงินเต็มจำนวน เมื่อครบกำหนดระยะเวลาตามตั๋วสัญญาใช้เงิน ผู้ทรงตั๋วสามารถนำตั๋วสัญญาใช้เงินไปเรียกเก็บเงินกับธนาคารที่รับอาวัลได้ทันที ไม่จำเป็นต้องไปเรียกเก็บกับผู้ออกตั๋ว โดยธนาคารที่รับอาวัลจะเป็นผู้ชำระเงินให้แก่ผู้ทรงแทนผู้ออกตั๋วทันที ด้วยการนี้การซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินประเภทที่มีธนาคารในประเทศรับอาวัลเต็มจำนวนจึงเป็นตั๋วเงินประเภท “ตั๋วเงินที่มีคุณภาพ” ตามประกาศของธนาคารแห่งประเทศไทยกรณีเช่นนี้จึงทำให้ผู้ทรงเช็คซึ่งอยู่ในฐานะเจ้าหนี้มีความมั่นใจว่า จะสามารถได้รับการชำระหนี้อย่างแน่นอน โดยไม่จำต้องกังวลในคุณสมบัติหรือสเถียรภาพทางการเงินของผู้ออกตั๋วสัญญาใช้เงินอีก ตั๋วสัญญาใช้เงินที่ธนาคารรับอาวัลจึงเป็นตั๋วเงินที่มีคุณภาพและปลอดภัยที่สุดสำหรับเงินต้นของเจ้าหนี้

โดยเมื่อพิจารณาตามประกาศของธนาคารแห่งประเทศไทยจะเห็นได้ว่า หลักเกณฑ์การซื้อตั๋วสัญญาใช้เงิน โดยมีธนาคารในประเทศที่มีความมั่นคงรับอาวัลเต็มจำนวนนั้น ถูกต้องตามระเบียบ และเป็นไปตามประกาศของธนาคารแห่งประเทศไทยทุกประการ

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์

กระบวนการซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินตามหลักกฎหมายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๙๘๒ ซึ่งบัญญัติไว้ว่า “อันว่าตั๋วสัญญาใช้เงินนั้น คือ หนังสือตราสารซึ่งบุคคลหนึ่ง เรียกว่า ผู้ออกตั๋ว ให้คำมั่นสัญญาว่าจะใช้เงินจำนวนหนึ่งให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง หรือ ใช้ให้ตามคำสั่งของบุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่า ผู้รับเงิน” และ มาตรา ๑๙๔ บัญญัติไว้ว่า “ด้วยอำนาจแห่งมูลหนี้ เจ้าหนี้ย่อมมีสิทธิจะเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้ อนึ่ง การการชำระหนี้ด้วยงดเว้นการอันใดอันหนึ่งก็ย่อมมีได้” ซึ่งตามข้อกฎหมายที่จำเลยที่ ๑๒ ได้ศึกษามานั้นทำให้จำเลยที่ ๑๒เชื่อว่า หากลูกหนี้ออกตั๋วสัญญาใช้เงินโดยมีธนาคารรับรองอาวัลให้นั้นย่อมถือว่า ธนาคารตกเป็นลูกหนี้ด้วย ธนาคารต้องรับผิดต่อผู้ทรงตั๋วสัญญาใช้เงินด้วย หากเกิดความเสียหายขึ้นผู้ทรงตั๋วในฐานะเจ้าหนี้ย่อมมีสิทธิ์เรียกให้ลูกหนี้ ผู้ออกตั๋วสัญญาใช้เงินและธนาคารในฐานะลูกหนี้ผู้รับผิดจากการอาวัลตั๋วสัญญาใช้เงินตามมูลหนี้ที่ปรากฏในตั๋วสัญญาใช้เงินดังกล่าวแก่ผู้ทรงตั๋วได้ อันจะทำให้ตั๋วสัญญาใช้เงินที่ธนาคารรับรองอาวัลเป็นตั๋วสัญญาใช้เงินที่มีคุณภาพและปลอดภัยต่อเงินต้นของกองทุนเงินสนับสนุนพิเศษและส่งเสริมความมั่นคงตามโครงการสวัสดิการเงินกู้ ช.พ.ค. นั่นเอง

ขั้นตอนการซื้อตั๋วสัญญาใช้เงิน

การซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินมี ๒ ประเภทคือ “การซื้อตั๋วเงินออกใหม่” และ “การซื้อลดตั๋วเงิน” ในกรณีซื้อตั๋วเงินออกใหม่ จะระบุชื่อของผู้ซื้อตั๋วเป็น “ผู้ทรงคนแรก” ตามตั๋วสัญญาใช้เงิน ในขณะที่การซื้อลดตั๋วเงิน จะเป็นการซื้อลดตั๋วเงินที่มีผู้ทรงเดิมอยู่แล้ว และเมื่อมีการขายลดจะมีการสลักหลังตั๋วเงินให้แก่คู่สัญญาใหม่ ซึ่งคู่สัญญาใหม่จะมีสถานะเป็นผู้ทรงคนใหม่ ตามลำดับการขายลดตั๋วเงิน ซึ่งเหตุในคดีนี้ เป็นการซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินประเภท “ตั๋วเงินออกใหม่” มีความจำเป็นต้องโอนเงินชำระราคา ค่าตั๋วสัญญาใช้เงินไปก่อนเพื่อให้ผู้ออกตั๋วสามารถออกตั๋วสัญญาใช้เงินได้ตาม “มูลหนี้”

ตัวอย่างระเบียบสหกรณ์ออมทรัพย์ครูนนทบุรี หมวดที่ ๕ ข้อที่ ๑๐ เพื่อให้เห็นถึงขั้นตอนของการซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินประเภทตั๋วเงินออกใหม่ ซึ่งผู้ซื้อตั๋วเงินเป็นผู้ทรงคนแรก ผู้ซื้อจะต้องโอนเงินชำระค่าต่อสัญญาใช้เงินให้ครบถ้วนก่อน เมื่อผู้ออกตั๋วได้ตรวจสอบยอดเงินว่าได้รับเงินครบถ้วนตามข้อตกลงแล้ว ผู้ออกตั๋วจึงสามารถออกตั๋วสัญญาใช้เงินให้แก่ผู้ทรงได้ ซึ่งเงื่อนไขดังกล่าวเป็นเงื่อนไขหลักสากลของการซื้อตั๋วสัญญาใช้เงินประเภทตั๋วเงินออกใหม่จะต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ดังกล่าว

หลังจากออกตั๋วสัญญาใช้เงินแล้วจึงสามารถอาวัลตั๋วสัญญาใช้เงินได้ โดยผู้ออกตั๋วนำตั๋วสัญญาใช้เงินไปดำเนินการกรอกแบบฟอร์มกับธนาคารตามขั้นตอนเพื่อให้ธนาคารพิจารณารับรองอาวัลตั๋วสัญญาใช้เงินดังกล่าวตามขั้นตอนของธนาคาร ผู้ขายตั๋วสัญญาใช้เงินไม่สามารถออกตั๋วสัญญาใช้เงินให้แก่ผู้ทรงได้ก่อน เพราะหากยังไม่มีการชำระเงินค่าตั๋วสัญญาใช้เงิน และธนาคารไม่สามารถรับรองอาวัลตั๋วสัญญาใช้เงินที่ยังไม่ออกล่วงหน้าได้ เนื่องจากผิดระเบียบของธนาคารและถ้าลูกหนี้หรือผู้ขายตั๋วรายใดออกตั๋วสัญญาใช้เงินให้แก่ผู้ทรงก่อนที่ผู้ทรงจะชำระราคาตั๋วนั้น ผู้ขายตั๋วย่อมตกอยู่ในภาวะเสี่ยงที่จะเกิดข้อพิพาทภายหลังได้ เนื่องจากตั๋วที่ออกมาก่อนได้รับชำระเงินค่าตั๋วจะเป็นตั๋วสัญญาใช้เงินหรือหนังสือตราสารที่ไม่มีมูลหนี้ ขัดกับหลักกฎหมายตามความในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๙๘๒  และมาตรา ๑๙๔